Cắt giảm từ 7 - 10% chi phí giá thành nuôi cá tra, giảm 18 - 20% điện năng, 26 - 30% lượng nước, tiết kiệm hàng tỷ đồng cho sản xuất… là những hiệu quả mà dự án “Xây dựng chuỗi cung ứng cá tra bền vững tại Việt Nam” (dự án SUPA) mang lại. Dự án sẽ giúp mỗi nhà máy giảm phát thải hơn 21.000 tấn khí CO2/năm và hỗ trợ kỹ thuật vùng nuôi đạt chuẩn quốc tế.
Hiệu Quả Rõ Rệt
Cuối tháng 3 vừa qua, tại TP. Hồ Chí Minh đã diễn ra lễ tổng kết dự án SUPA nhằm đánh giá kết quả sau 4 năm triển khai tại ĐBSCL. Đây là dự án do Liên minh Châu (EU) tài trợ, gồm 4 tổ chức phối hợp là: Trung tâm Sản xuất sạch hơn Việt Nam (VNCPC), Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), Quỹ quốc tế bảo tồn thiên nhiên (WWF) Việt Nam và WWF Áo. Dự án được triển khai thông qua chương trình SWITCH-Asia từ tháng 4-2013 đến tháng 3-2017 với mục tiêu nâng cao tính cạnh tranh của ngành hàng cá tra Việt Nam trên thị trường thế giới, giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường và thúc đẩy sản xuất cá tra có trách nhiệm tại Việt Nam. Đây được xem như một cơ hội để Việt Nam xây dựng lại hình ảnh cá tra.
Qua 4 năm triển khai, dự án SUPA đã hỗ trợ cho các doanh nghiệp (DN) thủy sản và các hộ gia đình nuôi cá tra trong việc tiếp cận với kỹ thuật, quy trình sản xuất tiên tiến nhằm cắt giảm chi phí nuôi, nâng cao chất lượng, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Theo đó, có hơn 50 DN, 120 vùng nuôi, 130 hộ gia đình, 12 hợp tác xã (HTX) được hỗ trợ từ dự án, thu hút gần 3.000 lượt người tham gia. Dự án đã nghiên cứu tư vấn, tập huấn nhằm nâng cao tỷ lệ sống, giảm chi phí thức ăn và giảm thiểu tác động môi trường trong khâu ương và nuôi, góp phần cắt giảm 7 - 10% chi phí giá thành nuôi cá tra. Có 33 vùng nuôi và HTX đã được hỗ trợ kỹ thuật để đạt các chứng nhận thủy sản bền vững quốc tế. Dự án còn hỗ trợ nâng cao năng lực, đẩy mạnh tư vấn về sử dụng hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn (RE-CP) cho 70 nhà máy, giúp cắt giảm trung bình 18 - 20% điện năng, 26 - 30% nước, giúp mỗi nhà máy cắt giảm khoảng 2 - 5 tỷ đồng chi phí sản xuất. Đối với 54 nhà máy chế biến cá tra, đã giảm phát thải hơn 21.000 tấn CO2/nhà máy/năm, góp phần hạn chế đáng kể ô nhiễm môi trường.
Mở Rộng Mô Hình
Ông Lê Xuân Thịnh, điều phối viên dự án SUPA, cho biết, dự án đã kết hợp các chuyên gia tổ chức các phiên đồng sáng tạo cùng với người tiêu dùng Châu u và Việt Nam, giúp các DN xuất khẩu cá tra Việt Nam tạo ra 20 sản phẩm mới chủ yếu từ phụ phẩm cá tra, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm xuất khẩu, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Ngoài ra, dự án cũng tổ chức nhiều buổi đối thoại, giới thiệu, quảng bá sản phẩm trong nước cũng như thị trường Châu u, hỗ trợ 12 DN tiếp thị tại hội chợ Châu u, tổ chức cho các nhà nhập khẩu bán lẻ ở Châu u sang Việt Nam tham quan thực tế, tiếp xúc với các DN nuôi và chế biến cá tra.
Trong chương trình của dự án SUPA quốc tế, WWF Áo đã khởi xướng và thực hiện phát triển các ý tưởng mới để tiếp thị sản phẩm cá tra tại Châu u, đặc biệt trong việc bao gói sản phẩm và truyền thông. Ông Mag Karim, đại diện WWF Áo, đã đưa ra những kết quả và khuyến nghị sau khi điều tra nhận thức của người tiêu dùng Áo và 11 nước khác tại Châu u về các loại sản phẩm thủy sản, trong đó có cá tra. Kết quả cho thấy, nhận thức của người tiêu dùng Áo về sản phẩm cá tra rất cao: 86% người biết sản phẩm cá tra, 1/3 số người điều tra cho biết họ thường mua và tiêu thụ sản phẩm này, 1/2 số người tiêu dùng mua và tiêu thụ cá tra vì hương vị, 1/3 mua vì giá hợp lý, gần 1/4 khẳng định muốn thử loài cá này lần nữa. Những người tiêu dùng còn lại hoài nghi rằng, cá tra có hương vị không ngon bằng sản phẩm thủy sản khác và một số người lo ngại về việc cá tra nuôi sử dụng kháng sinh. “Khách hàng Châu u sẵn sàng trả giá cao với sản phẩm bền vững, thân thiện môi trường. Tuy nhiên, sản phẩm cá tra tại thị trường này còn nhiều thách thức. Do đó, cần nâng cao kĩ thuật nuôi cá tra nhằm cải thiện chất lượng hơn, chứng minh là sản phẩm tự hào của quốc gia vì có tính bền vững, có chất lượng cao. Đồng thời, cần đẩy mạnh chiến dịch truyền thông hình ảnh để thay đổi nhận thức của người tiêu dùng Châu u” - ông Mag Karim góp ý.
Ông Lê Xuân Thịnh cho rằng, cùng với những kết quả đạt được trong thời gian triển khai, sau khi tổng kết dự án, ban điều phối sẽ chuyển giao toàn bộ tài liệu, quy trình triển khai. “Chúng tôi rà soát lại các chính sách của ngành so với các nước. Qua đó, phân tích và đưa ra những khuyến nghị giúp các cơ quan quản lý nhà nước có những chính sách phù hợp cho định hướng phát triển ngành cá tra bền vững tại Việt Nam” - ông Thịnh nhấn mạnh.